Blog

Jak bodej kożdy Ślōnzok czujã zamiyłowanie do porzōndku. Niy rŏz zastanŏwiołch sie skōnd sie to u mie wziōnło. Mioło wpływ na to moje bildōng? Eli tyż kwestyjo mojij natury? A może je to wynik kultury, w keryj wyrosłech? Bydź tyż pewnygo etosu, kerego trzimiōm sie Ślōnzoki? Pewnikym po czynści trochã ze wszyjskigo. Poniżyj piszã ô mojich ôsobistych ôbmyślyniach w tym przedmiocie a tyż ôdnoszã sie do wŏżnego dzisioj aspektu jakim je dbōnie ô ôbtŏczajōnce nŏs śrôodowisko.

Moje ślōnske feng shui

Myślã, iże porzōndek w nōsze serca fest wpoiły rządy pruske na ślōnsku. Z drugij zajty ôdnoszã wrażynie, iże ukształtowały w nŏs zicher poczucie postympowaniŏ zgodnie z przijyntymi normami i zdatności podporzōndkowaniŏ sie do naciepanych prawideł, co niystety niy zôwsze wychodzi nōm na dobre. Niy mynij jednak zamiyłowanie do ordnōngu i harmōnije ôstało.

Pamiyntōm sobotnie pōronki, kere przede wszyjskim poświyncōne były robotōm dōmowych. Czyszczynie piyca, skludzanie izb, trzypônie tepichōw i koszynie trŏwy. Dōm mioł być narychtowany niy ino na zwykowo odświętno niydzielã, ale tyż na cołki dalszy tydziyń. Może miołś/aś podobnie?

Wcale z zresztōm te sobotnie zwyki mi sie niy podobały. Bydōc nastolatkym miołch żech mocka ciekawsze zajyńciŏ, choby dugsze spanie i lyniuchowanie. Jednak z biegiym czasu zauważyłech, iże lubiã kej rzeczy sōm poukładane, a w dōma utrzimowany je porzōndek. Bynojmniej niy mom na ôbmyślōnku jakigoś pedantyzmu, a raczyj znŏlyziynie w tym wszyjskim ôdpednigo zdrowego balansu. Starōm sie tyż w taki knif ôrganizować przestrzyń coby była niy ino funkcjonalno ale tyż przijymnŏ wizualnie. Toć dlŏ kożdego je to sprawa indywidualnŏ tōż niy bydã podŏwoł jakiegoś złotego środka.

Uwielbiōm przejyżdżać bez myńsze place na ślōnsku ôpolskim. Tam w szczególności ciepie mi sie w ôczy ôbtŏczajōncy czowieka porzōndek. Niy gŏdōm ino ô zadbanych domostwach ale tyż ô drōgach, kere sōm pozamiotane! Może ftoś pōmyśleć, iże to przesŏda i do takich spraw sōm przeznaczōne ôdpednie służby porzōndkowe. Śmia sie z tym niy zgodzić. Stōnd tyż kolejny akapit tego wpisu.

Ôchrōna śrôdowiska

Porzōndek to dbanie niy ino ô plac, w kerym żyjymy, ale tyż ô te, kere nawiydzōmy. Dbanie ô śrôdowisko, kere nŏs ôbtŏczŏ to rzecz barzo ważnŏ. Żŏdyn niy lubi przechadzać sie po lesie i natykać sie na abfale, rozkłŏdać handtuchu na sztrandzie połnych kip cygaryt, eli tyż siŏdać na ławce pokrytyj ciaprajstwami. Śmiecynie to niy brak kultury ino zwykłŏ gupota, kerŏ niy mŏ wytłumaczyniŏ. Niy trza być ze Ślōnska coby to widzieć.

Mōmy corŏz barzij rozwiniynte technologije, wiyncyj wykształcōnych ôsōb i możebności rozrostu nieporównywalnie srogsze w przirōwnaniu do piyrwyjszych stoleci, a czasami zachowujymy sie choby my wszyjsko mieli w rzyci. Piszã sam głównie ô niyrozsądnym zaśmiycaniu ale sōm tyż takie kwestyje jak niyodpowiednie składowanie ôpadōw industryjalnych, ymisyjŏ gazōw cieplarnianych, ścieki płynące do mōrz, nadmiyrne wycinanie lasōw i mocka, mocka inkszych. Niystety, ale ciōngłŏ dewastacyjŏ strzodowiska w kōńcu kejś sie zemści.

Co idzie zrobić?

Choć zabrzmi to grotyskowo, przede wszyjskim zaczōńć myśleć i fungować. Poczōńć ôd tak ajnfachowych rzeczy jak segregacyjŏ abfale i wyciepowanie ściepek w ôdpednie miejsca, to znaczy np. zużyte ôbpakowanie niy pod krzŏczek a do kosza. W ôkolicy niy ma żŏdnego kastlika? Bieresz abdfale ze sobōm wsadzosz do kosza w dōma. Brawo! Inkszõ sprawōm je, iże czasami faktycznie brakuje w ôkolicy hasiŏkōw. Choć w cyntrach miast to niy problym, już na obrzeżach je ich mynij. Warto spytać np. radnego eli niy idzie z tym co zrobić.

Abfale to toć niy wszyjsko. Dbanie ô śrôodowisko to tyż umiejętne używanie  wody i elektryki, a akuratnie ich szporowanie. To tyż korzystanie z flaszek i kŏbkōw wielokrotnego użytku, niemarnowanie jedzyniŏ eli tyż wybór transportu publicznego abo jeszcze lepij przeciepnyńcie sie na koło. Tych knifōw je na prŏwdã mocka, a fakt, iże posiadōmy dzisioj tak potynżne nŏrzyndzie jak Internet ino ułatwio czyrpać wiedzã. Dodatkowo jeźli żeś je barzo ambitny to możesz wziōńć udzioł w akcyjach skludzaniŏ świata/miasta/dzielnicy itp. Takich inicjatyw je dzisioj na szczyńście ganc dużo!

Ślōnski porzōndek

Wrŏcajonc do zaczōntku mojigo wywodu podkryślōm głównie mojã perspektywã. Jednak myślã, iże w wiynkszości my Ślōnzoki mōmy w siebie to poczucie dōnżyniŏ do utrzimywaniŏ porzōndku. Pōnadto uwŏżōm, iże warto to pielyngnować i pokazywać na aus. Dbejmy ô ziymiã po keryj chodzymy!

Wybŏczcie jeźli przi pisaniu w gŏdce ślōnskiej popołniōłch jakiś błōnd. Myślã i gŏdōm po ślōnsku atoli żadko używōm go w piśmie. Jednak i to bydzie sie zmiyniać. Chcã co jakiś czas wciepować wpis w naszyj gŏdce. Mom nadziejã, iże tedy wzrośnie tyż jejich jakość.

Zobŏcz tyż

• Śląska rodzina i przekazywanie śląskości
• Czytanie jest dobre!